Hồn quê- mẹ sông

HỒN QUÊ- MẸ SÔNG

Có một tác giả theo tôi biết có mấy cái tên là NK, NANY, Nguyệt Nga. NK có ý nghĩa gì thì tôi cũng không biết rõ lắm. Tên NANY nghe có vẻ tươi trẻ, dễ thương. Nhưng tôi thích tên Nguyệt Nga hơn vì nó đằm thắm, bình hòa như chính các tác phẩm của cô vậy. Xin phép được gọi cô như thế- Nguyệt Nga.

Nguyệt Nga có viết một bài thơ "Gửi hồn về dòng sông":

"Gửi hồn về dòng sông

Chỉ tắm một lần duy nhất

Triền đê thoai thoải những ngọn cỏ may

Chẳng bao giờ thức giấc

Làn khói nhỏ, cái lò nhỏ, quả phi lao nhỏ

Con giam nhỏ, củ khoai nhỏ

Những cái đầu nhem lem bùn trết tro nhỏ

Cười lộng cả dòng sông

Con trâu nhỏ, con bò nhỏ, con vịt nhỏ

Vô tư đùa bơi phơi phới

Ngô tung đòn lướt liếm những tấm lưng

Thế rồi, sông thành mương

Trâu non thành lớn

Ngô qua mấy đời cống hiến

Những cái đầu nhỏ bay theo ngọn cỏ may xa tít tắp ngàn phương

Có trở về không?

Sông vẫn là sông

Vẫn muốn đứng bên triền đê ngủ cùng ngọn cỏ may lặng thầm bay 

Cánh tay trải dài muôn hướng

Sông vẫn là sông

Khát khao được nghiêng cùng gió dang cánh tay rộng mở

Ôm sông vào lòng thả tung những cánh diều

Sáo hát ca khắp nẻo

Sông vẫn là sông

Mở rộng tim lùa gió vào lòng

Gió xanh, tươi, vàng, mát, sạch

củ khoai, củ sắn bát nước chè xanh

ấm áp tình người cao, rộng

Sông vẫn là sông

Mẹ già vẫn đợi mong con về"

Bài thơ ấy đọc một lần. Thấy bình thường.

Đọc hai lần. Thấy bình thường.

Đọc nhiều lần...

Đúng vậy. Phải đọc nhiều lần. Vì đối với người thành thị, cảnh miền quê đó cũng bình thường- như vẫn được miêu tả và nói nhiều trong các trang sách giáo khoa; đối với người miền quê thì cảnh miền quê đó cũng bình thường vì mỗi ngày người ta vẫn sống ở đó với nó. Có lẽ phải là một người con từng sống ở miền quê, xa quê, vẫn rất luôn hoài hương mới cảm được tiếng gọi da diết từ miền quê vốn dĩ rất bình thường ấy. Đọc nhiều lần để từ bình thường cảm thấy sự bình dị quen thuộc vốn dĩ đã có. Có lẽ Nguyệt Nga phải từng có một đoạn thời gian sống ăm ắp kỷ niệm với cha, mẹ, anh chị em, xóm làng không thể nào quên được trong đời nơi miền quê có dòng sông đó. Chỉ có thế giờ đây cô mới gửi hồn về dòng sông.

Từng câu chữ chân phương được gửi theo lá thư hồn, không hề có sự gia cố, tô vẽ trong ngôn từ. Cũng không hề uốn nắn mạch cảm xúc. Mà mộc mạc, chân chất như đời sống quê hương tạo nên một bức tranh quê thân thương với tâm điểm là ấm áp tình người cao rộng quyện với hình ảnh dòng sông ôm cuộn xóm làng.

Này đây là dòng sông có triền đê thoải cỏ may, với nếp sống sinh hoạt thường ngày qua mỗi làn khói nhỏ thấp thoáng trong mỗi hàng phi lao, trên luống khoai, đồng ngô đang mùa đầy ắp tiếng lũ con trẻ đầu tóc nhem lem bùn trết tro nhỏ hò nhau lao mình xuống dòng sông lộng gió và sóng. Đâu đó quấn quýt với từng thoải triền đê là bãi lúa, bãi ngô.

Này đây là nhộn nhịp hơi thở quê của những con người chân lấm tay bùn sau những giờ lật mảnh đất phèn, cấy ngọn lúa non, hái ngô, dở sắn chia nhau từng củ khoai, củ sắn, bát nước chè xanh.

Này đây là muôn tiếng động của cảnh của vật. Tiếng thở của những bãi cỏ may bên triền đê thoai thoải, tiếng con trâu, con bò ậm ò gặm cỏ, tiếng con vịt cạc cạc tìm mồi ven bờ sông, tiếng giẫy chân tách tách của con giam nhỏ, tiếng sáo diều u u chao nghiêng sáo hát ca khắp nẻo trên bầu trời.

Ừ, những hình ảnh nhỏ nhỏ của những cái đầu con trẻ, con trâu, con bò, con vịt, con giam, rồi cả những củ khoai, quả phi lao, cả những làn khói... ấy tô vào nét xinh xắn của bức tranh quê thân thương.

Đọc Gửi hồn về với dòng sông bao nhiêu lần mà vẫn không biết mình đã mỉm cười một mình. Tôi cũng một thời niên thiếu nơi làng quê, nên xúc cảm lắm. Cũng bức tranh quê ấy, cũng con sông Hồng ấy, cũng những chiều lam khói tụ tập trên triền đê lao xuống bập bõm tắm sông. Là tôi đấy, thằng bé gầy đen trũi đang tận lực ngụp ngọi. Lại chợt cười một mình- đâu ấy nhỉ cô bé Nguyệt Nga trong đám trẻ này.

Thế rồi sông thành mương/Trâu non thành lớn/Ngô qua mấy đời cống hiến/Những cái đầu nhỏ bay theo ngọn cỏ may xa tít tắp ngàn phương. Có bé bỏng có trưởng thành. Quê nuôi dưỡng ta lớn bay đi ngàn phương.

Thì làm sao mà không nhớ quê da diết được. Thì làm sao mà bức tranh quê không cứ đậm trong hồi ức mỗi ngày. Thì làm sao mà không cảm được tiếng gọi của hồn quê. Thì làm sao mà chẳng thiết tha muốn mở rộng tim trở về ôm quê vào ngực.

Có trở về không? Thì làm sao mà không trở về. Dẫu thế nào Sông vẫn là sông, quê hương vẫn là quê hương. Muốn lắm chứ. Vẫn muốn đứng bên triền đê ngủ cùng ngọn cỏ may lặng thầm bay. Vẫn muốn dù ở nơi nào vẫn muốn cánh tay trải dài muôn hướng để khát khao được nghiêng cùng gió dang cánh tay rộng mở để ôm sông vào lòng, ôm lấy ấm áp tình người cao, rộng vào lòng.

Thì ra là hồn quê, mẹ sông của ta đấy vẫn đợi mong con về. Dù chỉ tắm một lần duy nhất nhưng chẳng bao giờ muốn thức giấc rời quê.

Mộc mạc, bình dị, chân thành như chính bản thân bài thơ phải đọc nhiều lần như chính mình phải dưỡng tình với quê nhiều bận lắm mới nhận ra được. Dẫu chỉ là cảm quan của riêng mình, nhưng vẫn xin cảm ơn Nguyệt Nga đã có một đồng cảm hồn quê, mẹ sông như tôi.